Uçak üretiminde kriz: Titanyum
Havacılık ve uzay endüstrisi, Ukrayna’yı işgalinin ardından Rusya’ya uygulanan uluslararası yaptırımların ardından şimdi de titanyum tedarik sıkıntısıyla karşı karşıya.
Peki bu havacılık ve uzay endüstrisi için ne anlama geliyor ?
Şubat ve Mart 2022’de Avrupa Birliği’nin Rusya’ya yaptırım uygulama konusunda ne kadar ileri gideceği tartışılıyordu. Bunun bir nedeni, Avrupa ekonomisinin alabileceği zarardı
Sektör uzmanları tarafından yaptırımların iyi düşünülmüş ve hazırlanmış olması gerektiği, aksi takdirde uzun vadede önemli ekonomik zararlara yol açabileceği yönünde çok sayıda uyarı yapıldı. Bu uyarılar, takip eden aylarda Avrupa Birliği tarafından uygulamaya konulan yaptırımlarla ön plana çıktı.
Bu argüman Avrupa’nın ve dünyanın en büyük havacılık ve uzay üreticisi Airbus tarafından da yinelendi ve şirket özellikle bir Rus şirketine (Rusya’nın devlet tarafından işletilen titanyum üreticisi VSMPO-AVISMA) uygulanan yaptırımlarla ilgili endişelerini dile getirdi.
Nisan 2022’de Airbus CEO’su Guillaume Faury, şirkete yaptırım uygulanmasının “Rusya’nın ekonomisine çok az zarar verirken” Avrupa havacılığına zarar vereceğini söyledi. Faury aynı argümanı Haziran ayında diğer Rus mallarına uygulanan yeni bir yaptırım paketi sırasında da tekrarladı.
Bu argümanın VSMPO-AVISMA’nın yaptırım listesinden çıkarılmasına yol açtığı ve Rus titanyumunun Avrupa’ya akışının devam etmesine izin verdiği bildirildi.
AB’nin Airbus’ın ana titanyum tedarikçisi olan Rus VSMPO-AVISMA şirketine yaptırım uygulamama kararı aldığı bildirildi.
Peki batılı şirketler nasıl oldu da Rus titanyumuna bu kadar bağımlı hale geldi ?
Kesin rakam kamuoyuna açıklanmamış olsa da, birçok rapor Airbus tarafından kullanılan titanyumun %65’inin Rusya’dan geldiğini göstermektedir.
VSMPO-AVISMA, Rusya’nın savunma şirketlerinin çoğunun da sahibi olan, devlete ait bir holding olan Rostec’in bir yan kuruluşudur ve Rus titanyumunun neredeyse tamamından sorumludur.
2014 yılında VSMPO-AVISMA Boeing’in titanyum ihtiyacının %40’ını, Airbus’ın %60’ını ve Embraer’in %100’ünü karşıladı. Kırım krizi bu durumu çok az değiştirdi. Batı’nın Rus tedarikine bağımlılığını azaltma sözü verilmiş olsa da gerçek ilerleme yavaş oldu.
Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinin başlangıcına kadar durum değişmedi.
Boeing, metali başka bir yerden yeterince temin edebildiğini belirterek artık Rus titanyumunu ithal etmeyeceğini açıkladı.
Boeing Rusya’dan titanyum alımını durdurdu, Airbus almaya devam ediyor
Boeing, büyük Rus tedarikçiden titanyum alımlarını askıya alırken, Airbus’ın ülkeden alım yapmaya devam ettiği bildirildi.
Bu arada Airbus Rusya’dan yaptığı ithalatı azaltmadı. Ancak Faury tarafından Eylül 2022’de yapılan bir açıklamaya göre, şirket halen başka tedarikçiler bulmanın ve daha fazla yaptırım uygulanması durumunda rezerv toplamanın yollarını arıyor.
Boeing gibi birçok şirketin de Rus tedarikinden uzaklaşmaya çalıştığına dair çok sayıda gösterge var.
Ancak bunu yapmak zor. Rusya, üretilen malzeme miktarı bakımından Çin ve Japonya’nın çok gerisinde kalarak dünyanın en büyük üçüncü titanyum üreticisi olsa da, havacılık sınıfı titanyum söz konusu olduğunda, 2022’den önce havacılıkta kullanılan dünya titanyumunun yarısını üreterek en büyük tedarikçi konumundaydı.
Airbus ve Boeing ile uzun süreli ortaklıklar sayesinde VSMPO-AVISMA küresel havacılık pazarının ayrılmaz bir parçası haline geldi.
Ancak bu sorunu hafifletmek için girişimlerde bulunuluyor. Çözümlerden biri, on yıllar önce Rusya’nın dünyanın en büyük titanyum üreticisi olarak yerini gasp eden Çin’den titanyum satın almak. Ancak bu yine de sorunlu. Çünkü Çin’in titanyum üretimi her geçen gün artsa da, Batı’nın titanyum bağımlılığını başka bir ülkeye kaydırmak anlamına geliyor.
Bir başka çözüm de yerli üretimi yeniden başlatmak olabilir. Örneğin ABD ve Kanada’da şirketler tam olarak bunu yapmaya çalışıyor, Tennessee merkezli IperionX ve Quebec merkezli Rio Tinto gibi şirketler bu yolda.
Titanyum kaynaklarının kıt olduğu Avrupa ise çok daha tehlikeli bir konumda ve sorunu çözmek için daha yaratıcı çözümlere ihtiyaç duyulacak.
[via Aerotime Aero]
