81. IATA Yıllık Genel Kurulu kapsamında düzenlenen üst düzey panel oturumunda, havacılık sektörünün geleceğini şekillendiren başlıca konular ele alındı. CNN’den Richard Quest’in moderatörlüğünü yaptığı panelde, JetBlue CEO’su Joanna Geraghty, IndiGo CEO’su Peter Elbers, FedEx Başkanı ve CEO’su Richard Smith ve Avianca CEO’su Adrian Neuhauser konuşmacı olarak yer aldı. Panelin ana gündem maddeleri arasında havayolu iş birlikleri, sürdürülebilirlik yakıtları (SAF), tedarik zinciri sorunları ve küresel ekonomik görünüm öne çıktı.
“Konsolidasyon Olmadan Konsolidasyon”: JetBlue-United İşbirliği
JetBlue CEO’su Joanna Geraghty, son dönemde duyurulan ve “collaboration” olarak adlandırılan United Airlines ortaklığı hakkında detaylar verdi. Kod paylaşımı olmayan bu anlaşma dört ana bileşenden oluşuyor: interline işbirliği, sık uçan yolcu programlarının entegre edilmesi, United’ın JFK’de slot alması ve JetBlue’nun ancillary gelir platformunun United için devreye alınması.
Geraghty, bu yeni iş birliğinin daha önce Spirit ve American Airlines ile kurulan fakat DOJ engeline takılan ittifaklardan farklı olduğunu vurguladı: “Birleşme değil, temkinli ilerliyoruz. Artık neyin riskli olduğunu öğrendik.”
Richard Quest’in bu tür ortaklıkları “konsolidasyon olmadan konsolidasyon” olarak nitelemesi, sektördeki birleşme baskısının düzenleyici engellerle nasıl aşıldığını da gözler önüne serdi.
Peter Elbers: Avrupa Açılımı ve Basit Kod Paylaşımları
IndiGo CEO’su Peter Elbers, Air France, KLM ve Virgin Atlantic ile başlatılan Avrupa merkezli kod paylaşım anlaşmalarının önemine değindi. “Hindistan içinde 91 noktaya uçuyoruz. Bu ağları Avrupa’daki büyük ortaklarımızla entegre etmek, müşterilere daha fazla seçenek sunmak demek,” dedi.
Elbers, bu iş birliklerinin sadece kod paylaşımı düzeyinde kaldığını ve doğrudan uçuşlarla Avrupa pazarına açılım sağladıklarını aktardı. Ayrıca eski iş birlikleri ve eski yöneticilerle müzakere süreçlerinin “ilginç” olduğu kadar yapıcı geçtiğini belirtti.
Richard Smith: FedEx İstanbul’a Yeni Aktarma Merkezi Kuruyor
FedEx CEO’su Richard Smith, küresel ticaretin bölgeselleşmeye yöneldiğini ve taşımacılığın daha kısa mesafelere kaydığını belirterek şu ifadeleri kullandı:
“İstanbul’da yeni bir gateway tesisi kuruyoruz. Havalimanında bolca alan var, büyük yatırımlar yapıldı. Bu, büyüme potansiyeli yüksek ve akıllıca altyapı yatırımlarıyla dikkat çeken bir havalimanı.”
Smith’in bu sözleri, İstanbul Havalimanı’nın küresel taşımacılık ağında artan stratejik rolünü ve FedEx’in bölgesel planlamalarında Türkiye’nin yerini güçlendirdi.
SAF Krizi: “Dört Katı Fiyat, Sürdürülebilir Değil”
Panelde en yoğun tartışma, SAF (Sürdürülebilir Havacılık Yakıtı) temini üzerine yaşandı. Elbers, Hindistan’da SAF bulunmadığını ve yurtdışından SAF ithal etmenin hem çevresel hem ekonomik olarak mantıklı olmadığını dile getirdi:
“Yurtdışından dört katı fiyata SAF alıp gemiyle taşımak çözüm değil. Yerel üretim ise gıda arzına zarar verebilir. Gerçek çözüm teknoloji ve sentetik yakıtlarda.”
Joanna Geraghty ise JetBlue’nun ilk SAF kullanan havayolu olduğunu ama fiyatlar düşmeden bunun sürdürülemeyeceğini belirtti. “Biz düşük maliyetli taşıyıcıyız. Yolcu birkaç dolar için başka havayolunu seçer,” diyerek devlet sübvansiyonlarının zorunlu olduğuna dikkat çekti.
Tedarik Zinciri Sorunları: Teslimatlar 18 Ay Gecikebiliyor
Richard Quest, yeni uçak teslimatlarının 18 aya varan gecikmeler yaşadığını ve tazminatların zararı karşılamaktan uzak olduğunu vurguladı. Geraghty, bu nedenle filodaki eski uçakların hizmette tutulduğunu söyledi.
- JetBlue: 300 uçaktan sadece 9’u yerde.
- Avianca: 140 uçaktan 7’si yerde.
- IndiGo: 430 uçaktan 40’a yakını yerde, bu sayı altı ay önce 70’ti.
Elbers, durumun iyileştiğini ancak hâlâ kaygı verici olduğunu ifade etti. Uçakların çoğu tedarik sorunu değil, düşük talep nedeniyle yerde.
Ekonomik Görünüm: “Tüketici İkinci Tatilden Vazgeçiyor”
ABD iç hatlarında zayıflama yaşandığını belirten Geraghty, tarifeler, güvenlik algısı ve ekonomik belirsizliklerin seyahati etkilediğini söyledi. Şubat ayında seyahat harcamaları düşerken, diğer harcama kategorileri sabit kaldı.
Ayrıca demokrat ağırlıklı eyaletlerde seyahat harcamalarının daha düşük olduğu, Cumhuriyetçi eyaletlerde ise daha yüksek harcandığı gözlemlendi. FedEx’e göre bu durum “vibes” yani ekonomiyle ilgili algı ve sosyal medya etkisiyle şekilleniyor.
Veri ve Dijitalleşme: “Dataworks, FedEx’in Dijital İkizi”
FedEx, tüm operasyonel verilerini Atlas adlı büyük veri gölüne topladığını ve buradan rota planlaması, gümrük süreçleri ve dağıtım için dijital ikiz teknolojisi kullandığını duyurdu. Richard Smith şöyle konuştu:
“17 milyon gönderi, ABD GSYH’sinin %6’sı, yılda 2 trilyon dolarlık ticaret hacmi. Eğer veri yeni petroldür diyorsak, biz Suudi Arabistan’ız.”
Lounge Tartışması ve Yolcu Deneyimi
JetBlue ve IndiGo’nun lounge hizmeti üzerine stratejileri de gündeme geldi. JetBlue, yeni Mint ürünü ve üst seviye kredi kartı müşterileri için lounge açmaya hazırlanırken, IndiGo yalnızca Avrupa hatlarında bu hizmeti sınırlı şekilde sunacak.
Elbers, “Hindistan içi 2 saatlik uçuşlar için lounge gereksiz. Ama Avrupa hattında müşterinin talebi varsa, değerlendiriyoruz,” dedi.
Latin Amerika ve Konsolidasyon
Avianca CEO’su Adrian Neuhauser, Latin Amerika’daki zayıf altyapı ve sınırlı devlet desteği nedeniyle havayollarının yeniden yapılanmalara zorlandığını aktardı. GOL ve Azul birleşmesine dair sürecin ise ancak finansal istikrar sağlandıktan sonra netleşeceğini söyledi.
Sonuç
IATA AGM 2025 panelinde öne çıkan konular, havacılık sektörünün artan iş birlikleri, sürdürülebilirlik baskısı, tedarik zinciri sorunları ve tüketici davranışlarındaki değişim çerçevesinde yeniden şekillendiğini gösterdi. İstanbul Havalimanı gibi stratejik merkezler ve veri odaklı çözümler, sektörün geleceğinde kilit rol oynamaya aday.
